Στην περμακουλτούρα, τα συστήματα υδατοκαλλιέργειας θεωρούνται ως πολυκαλλιέργειες νερού· δηλαδή, είναι καλλιεργούμενα υδατικά οικοσυστήματα. Όλοι οι υδρόβιοι οργανισμοί, συμπεριλαμβανομένων και των υδρόβιων φυτών, των ψαριών, των οστρακοειδών και των υδρόβιων πουλιών, αλληλεξαρτώνται μεταξύ τους και από το περιβάλλον τους μέσα από τις τροφικές αλυσίδες και τους τροφικούς ιστούς/πλέγματα.
Θα δούμε πως υπάρχουν πολλά άλλα οφέλη από την ανάπτυξη βιώσιμων συστημάτων υδατοκαλλιέργειας.
Μπορεί να αισθανόμαστε πως είναι αντιδεολογικό το να φάμε κόκκινο κρέας εξαιτίας του περιβαλλοντικού κόστους της εκτροφής των βοδινών και χοιρινών με το μεγαλύτερο ποσοστό των σιτηρών του κόσμου ενώ πολύς κόσμος πεινάει ή μπορεί να μας ανησυχεί η υποβάθμιση της γης που συμβαίνει εξαιτίας της αποψίλωσης των δασών για εκτάσεις βοσκής.
Η υδατοκαλλιέργεια είναι ενδεχομένως λιγότερο καταστροφική προς το περιβάλλον, οπότε είναι ένας πιο ηθικός τρόπος να λάβουμε τη ζωική πρωτεΐνη.
Η υδατοκαλλιέργεια είναι επίσης μία από τις πιο αποδοτικές μεθόδους για να προμηθευτούμε υψηλής ποιότητας ζωική πρωτεΐνη.
• Μπορεί να γίνει σε εκτάσεις οριακής απόδοσης, καθιστώντας τις έτσι παραγωγικές.
• Μικραίνει την τροφική αλυσίδα, ιδιαίτερα όταν επιλέγονται τα είδη χαμηλών τροφικών επιπέδων, όπως οι καραβίδες, τα φυτοφάγα ψάρια και τα μύδια.
• Τα ψάρια είναι ποικιλόθερμα και δεν χρησιμοποιούν ενέργεια για τη θερμότητα του σώματος, οπότε χρειάζονται λιγότερη τροφή ανά βάρος σώματος.
• Τα ψάρια αφιερώνουν περισσότερη τροφική ενέργεια στην ανάπτυξη απ’ ό,τι τα ζώα της στεριάς γιατί το βάρος τους υποστηρίζεται από το νερό.
• Τα ψάρια μπορούν να εκτραφούν με οργανικά (φυτικά και ζωικά) υπολείμματα.
Το νερό από τις λίμνες εκτροφής ψαριών μπο- ρεί να χρησιμοποιηθεί για την άρδευση, ως ένα υγρό λίπασμα πλούσιο σε θρεπτικές ουσίες αλλά και για την πυρόσβεση. Τα υδατικά συστήματα σε κήπους και σε φάρμες μπορούν επίσης να προσθέσουν στις παραλλαγές μικροκλίματος (βλ. Κεφάλαιο 5).
Τοποθέτηση συστημάτων υδατοκαλλιέργειας
Σε έναν σχεδιασμό περμακουλτούρας, οι λιμνούλες υδατοκαλλιέργειας τοποθετούνται στην κατηφοριά κάτω από οικοδομήματα και καλλιεργούμενες περιοχές. Οι λιμνούλες θα φιλτράρουν βιολογικές ρυπαντικές ουσίες στην απορροή του νερού, απορροφώντας και παράγοντας πολύτιμα προϊόντα από το βιολογικό πλεόνασμα. Ουσιαστικά, αυτή η διαδικασία φιλτραρίσματος κλείνει το σύστημα της περμακουλτούρας.
Θα πρέπει επίσης να λάβουμε υπόψη τις άλλες λειτουργίες των υδάτινων σωμάτων όταν επιλέξουμε την τοποθεσία μας. Όταν τοποθετούνται κάτω από ή κοντά σε σπίτια, οι τεχνητές λίμνες/ φράγματα αντανακλούν το φως και τα δροσερά καλοκαιρινά αεράκια και συμβάλλουν στη θερμότητα το χειμώνα.
Οι τεχνητές λίμνες λειτουργούν επίσης ως ένα σημαντικό εμπόδιο στην πυρκαγιά και το νερό γεμάτο θρεπτικές ουσίες μπορεί να τροφοδοτηθεί μέσω της βαρύτητας σε άλλες διαδικασίες. Όλες οι λιμνούλες θα πρέπει να τοποθετούνται έτσι ώστε να δέχονται το ηλιακό φως και να εκτίθενται σε αεράκια. Το ηλιακό φως βοηθά τους μικροοργανισμούς να αναπτυχθούν και τα αεράκια βοηθούν στην οξυγόνωση του νερού. Αν κοιτάξουμε την Εικόνα 24.1, θα δούμε πως η τεχνητή λίμνη υδατοκαλλιέργειας της Ρόζι είναι εκτεθειμένη σε διασταυρούμενα αεράκια και ηλιακό φως. Έχει τοποθετήσει την τεχνητή της λίμνη έτσι ώστε να αντανακλάται ο χειμερινός ήλιος μέσα στο σπίτι. Τα δέντρα και το σπίτι στο πίσω μέρος της τεχνητής λίμνης προστατεύουν το νερό από την υπερβολική εξάτμιση που προκαλείται από τους δυνατούς χειμερινούς ανέμους. Προσέχουμε να μη φυτέψουμε τις άκρες τις λιμνούλας τόσο πυκνά ώστε να μπλοκάρεται το ηλιακό φως και τα αεράκια.
Εικόνα 24.1 Τοποθέτηση υδατοκαλλιέργειας στη φάρμα της Ρόζι.
Μικρά υδατικά συστήματα μπορούν να τοποθετηθούν παντού, σε όλο τον κήπο. Αλλάζουν την υγρασία και το φως στην άμεση περιοχή τους και ευδοκιμεί μια ποικιλία υδρόβιων φυτών γύρω από αυτές. Κάνουν τους κρύους κήπους θερμότερους και προσελκύουν θηρευτές οι οποίοι χρειάζονται νερό συχνά. Οι μικρότερες λιμνούλες μπορεί να γίνουν πολύ ζεστές κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού και θα πρέπει να προσανατολίζονται έτσι ώστε να ελαχιστοποιούν την έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία. Η σκιά από τα κοντινά δέντρα θα βοηθήσει επίσης στο να κρατήσει χαμηλές τις θερμοκρασίες.
Οι τεχνητές λίμνες στις φάρμες είναι σχεδιασμένες ώστε να λαμβάνουν τα γκρίζα νερά, οπότε τοποθετούνται στην κατηφόρα κάτω από το σπίτι. Η λιμνούλα φιλτράρει τις βιολογικές ρυπαντικές ουσί- ες από την απορροή του νερού πριν επιστραφεί στα ποτάμια ή χρησιμοποιηθεί στις καλλιέργειες. Αυτές οι ρηχές τεχνητές λίμνες ρυθμίζουν το κλίμα και λειτουργούν ως σημαντικές αντιπυρικές ζώνες. Σκεφτόμαστε την εξάτμιση από τους καυτούς ανέμους και αν υπάρχει ηλιακό φως σε πάνω από 60 τοις εκατό της επιφάνειας. Το ηλιακό φως βοηθά τους μικροοργανισμούς να αναπτυχθούν και οξυγονώνει το νερό. Γενικά, το νερό από την υδατοκαλλιέργεια έχει ένα εξαιρετικό επίπεδο pH και η καλύτερη χρήση του είναι σε καλλιέργειες δέντρων. Μερικές φορές έχει υπερβολικό άζωτο για τα λαχανικά.
Πολλά μικρότερα υδατικά συστήματα είναι καλύτερα από ένα τεράστιο. Ωστόσο, το μέγεθος του σώματος του νερού εξαρτάται από το μέγεθος της τοποθεσίας, το κλίμα και το διαθέσιμο νερό.
Εικόνα 24.2 Τομή μιας τεχνητής λίμνης/φράγματος υδατοκαλλιέργειας.
Το κεφάλαιο αυτό καλύπτει επίσης την κατασκευή τεχνητών λιμνών, τη φύτευσή τους, την εισαγωγή ψαριών, τη διαχείριση των συστημάτων υδατοκαλλιέργειας και λίγα λόγια για την αστική υδατοκαλλιέργεια.
Απόσπασμα και εικόνες από το 24ο κεφάλαιο:
«Οδηγός περμακουλτούρας (permaculture) – σχεδιασμός για την αυτάρκεια και την αυτονομία μας»
(συγγραφέας: Rosemary Morrow, μετάφραση: Τίνα Λυμπέρη, επιμέλεια: Έλενα Γκώγκου, εκδόσεις: iwrite, 2015)
Προμηθευτείτε το βιβλίο εδώ
Τι είναι ο Οδηγός περμακουλτούρας;
Επόμενα σεμινάρια περμακουλτούρας
Σχετικά άρθρα και πληροφορίες:
Όλα τα αποσπάσματα μαζεμένα: Οδηγός περμακουλτούρας
Τι είναι η περμακουλτούρα; Περισσότερα άρθρα περμακουλτούρας.