Category Archives: Οδηγός περμακουλτούρας

Αποσπάσματα από το βιβλίο «Οδηγός περμακουλτούρας»

27. Ζώντας σε κοινότητες, χωριά, προάστια και πόλεις

Αυτό το κεφάλαιο μας φέρνει στο σπίτι μας, στον τόπο που έχουμε σχεδιάσει για να ζούμε. Χρειαζόμαστε περισσότερα τέτοια σχέδια περμακουλτούρας – και όχι μόνο ένα για κάθε οικογένεια. Όπως και να ’χει, είτε ζούμε σε κάποιο χωριό, σε κάποιο προάστιο ή σε μια πόλη, οι περισσότεροι από εμάς ζούμε μέσα σε δίκτυα ανθρώπων.

Πολλοί θα επιθυμούσαμε να έχουμε βαθύτερες συνδέσεις με μια κοινότητα, καθώς η σύγχρονη κοινωνία είναι ατομιστική, διασπασμένη και δημιουργεί ανασφάλεια. Οι περισσότεροι άνθρωποι που θα ήθελαν μια αλλιώτικη ζωή δεν ξέρουν από πού να αρχίσουν. Με την περμακουλτούρα είναι δυνατόν να δημιουργήσουμε κοινότητες εκεί που ζούμε.

Διαβάστε περισσότερα>>

26. Η αίσθηση του τόπου

Η κοινωνική περμακουλτούρα αφορά στο πώς ζούμε στα χωριά μας, στις κωμοπόλεις μας και στις γειτονιές μας. Μπορεί να είμαστε πολίτες ενός μεγάλου έθνους αλλά δε «ζούμε» σε αυτό καθημερινά. Στην πραγματικότητα, η παιδεία μας, οι επιχειρήσεις μας και η ψυχαγωγία μας γίνονται σε οικεία μέρη και σε «ανθρώπινη κλίμακα»· δηλαδή εντός μικρών προσωπικών ομάδων στο σπίτι και στη δουλειά.

Μία βιοπεριφέρεια είναι μια σχέση μεταξύ των ανθρώπων οι οποίοι ζουν σε μια φυσική και προσδιορίσιμη περιφέρεια. Μπορεί να προσδιορίζεται από τους δρόμους ή το νερό, τη γλώσσα ή τα δέντρα. Για παράδειγμα, η δική μου βιοπεριφέρεια είναι εν μέρη οριοθετημένη από το όριο ανάπτυξης του Angophora costata – το κόκκινο κομμεόδεντρο του Σίδνεϋ – το οποίο αναπτύσσεται αραιά σε υψόμετρα πάνω από 750 μέτρα. Το ασφαλές κριτήριο προσδιορισμού μιας βιοπεριφέρειας είναι πως αναγνωρίζεται κατά αυτόν τον τρόπο από τους κατοίκους της. […]

Διαβάστε περισσότερα>>

25. Η σημασία του χρήματος: περμακουλτούρα, πλούτος και βιοπορισμός

Η κατανόηση των χρημάτων, πώς βγαίνουν και πού πάνε, είναι θεμελιώδους σημασίας για τις καλές πρακτικές της περμακουλτούρας. Η επίσημη θεωρία των οικονομικών είναι τρομακτικά περιορισμένη και ανέντιμη σε σχέση με τα αληθινά κόστη. Μέχρι τα τέλη του εικοστού αιώνα, τα οικονομικά «αγνοούσαν» το κόστος της παραγωγής αγαθών, ιδιαίτερα των μη-ανανεώσιμων πόρων. Αυτό αληθεύει τόσο για τον καπιταλισμό καθώς και για τον κομμουνισμό. Κάθε φυσικός πόρος ήταν «δωρεάν» και ελεύθερος, διαθέσιμος προς εκμετάλλευση και αυτό συχνά κατέληγε σε μεγάλη ανθρώπινη δυστυχία.

Στοιχειώδες για τη συντήρηση των φυσικών μη-ανανεώσιμων πόρων και των κοινοτήτων μας είναι το πώς βγάζουμε και χρησιμοποιούμε τα χρήματα στη ζωή μας. Θα ξοδεύαμε τα λεφτά μας κατ’ ευθείαν για να υποστηρίξουμε επιχειρήσεις οι οποίες υποβαθμίζουν το περιβάλλον μέσα από ρυπαντικές ουσίες, επικίνδυνα ή υπερβολικά απόβλητα, πολεμικό εξοπλισμό και βιοκτόνα ή ναρκωτικά; Θα υποστηρίζαμε επιχειρήσεις οι οποίες εκμεταλλεύονται ή βλάπτουν ανθρώπους μέσω διακρίσεων, εργασιακής εκμετάλλευσης ή ανασφάλιστους και σε μολυσμένους χώρους εργασίας; Ασφαλώς και όχι. Εντούτοις, αυτό ακριβώς κάνουμε κάθε μέρα όταν αγοράζουμε αγαθά και υπηρεσίες και καταθέτουμε χρήματα στις τράπεζες.

Διαβάστε περισσότερα>>

24. Υδατοκαλλιέργεια: η περμακουλτούρα του νερού

Στην περμακουλτούρα, τα συστήματα υδατοκαλλιέργειας θεωρούνται ως πολυκαλλιέργειες νερού· δηλαδή, είναι καλλιεργούμενα υδατικά οικοσυστήματα. Όλοι οι υδρόβιοι οργανισμοί, συμπεριλαμβανομένων και των υδρόβιων φυτών, των ψαριών, των οστρακοειδών και των υδρόβιων πουλιών, αλληλεξαρτώνται μεταξύ τους και από το περιβάλλον τους μέσα από τις τροφικές αλυσίδες και τους τροφικούς ιστούς/πλέγματα.

Θα δούμε πως υπάρχουν πολλά άλλα οφέλη από την ανάπτυξη βιώσιμων συστημάτων υδατοκαλλιέργειας.

Μπορεί να αισθανόμαστε πως είναι αντιδεολογικό το να φάμε κόκκινο κρέας εξαιτίας του περιβαλλοντικού κόστους της εκτροφής των βοδινών και χοιρινών με το μεγαλύτερο ποσοστό των σιτηρών του κόσμου ενώ πολύς κόσμος πεινάει ή μπορεί να μας ανησυχεί η υποβάθμιση της γης που συμβαίνει εξαιτίας της αποψίλωσης των δασών για εκτάσεις βοσκής. Διαβάστε περισσότερα>>

23. Τα αγριόχορτα *: οι φύλακες του εδάφους

Τα αγριόχορτα έχουν κακολογηθεί άσχημα. Έχουν αποκτήσει την κακή τους φήμη γιατί ανταγωνίζονται τις αγροτικές καλλιέργειες και μερικοί αγρότες και κηπουροί περιορίζουν τα φυτά τα οποία θεωρούν ότι έχουν οικονομική ή αισθητική αξία σε ένα πολύ στενό φάσμα. Κάπως παράδοξα, όμως, υπάρχουν μερικοί πολιτισμοί οι οποίοι δεν έχουν καν λέξη για τα αγριόχορτα στο λεξιλόγιό τους γιατί το κάθε φυτό έχει κάποια χρήση.

 Πρόσφατα, οι οικολόγοι και άλλοι επιστήμονες έχουν αναθεωρήσει την ιδέα πως τα αυτοφυή είναι ενοχλητικά και έχουν εξετάσει το ρόλο και τη λειτουργία των αγριόχορτων σε φυσικά και αγροτικά οικοσυστήματα. Θεωρούν τώρα πως τα αυτοφυή είναι ξεκάθαροι περιβαλλοντικοί δείκτες τα οποία εκτελούν μια ποικιλία πολύτιμων λειτουργιών καθώς βοηθούν στη διάγνωση προβλημάτων της γης.

Ένας μεγάλος αριθμός κηπουρών και επαγγελματιών αγροτών διαχειρίζονται τα αυτοφυή πάρα πολύ καλά χωρίς χημικά ακολουθώντας ορισμένες αρχές, στρατηγικές και τεχνικές οι οποίες είναι κατάλληλες και δοκιμασμένες στις τοπικές συνθήκες.

Διαβάστε περισσότερα>>

22. Ζώντας με την άγρια ζωή

Η άγρια ζωή είναι το θαυμάσιο φάσμα γηγενούς ζωής η οποία έζησε στη γη μας πριν από εμάς και η οποία ελπίζουμε πως θα παραμείνει πολύ αργότερα από τη στιγμή που θα έχουμε φύγει. Καθώς το φυσικό περιβάλλον υποβαθμίζεται, το ίδιο γίνεται και με το φυσικό πληθυσμό όλων των ειδών, από γεωσκώληκες μέχρι αετούς, πράγμα που επιφέρει περαιτέρω περιβαλλοντική παρακμή.

Η άγρια ζωή είναι ζωτικό στοιχείο του οικοσυστήματος στο οποίο ζούμε και δεν γνωρίζουμε ποια είδη είναι κρίσιμα για την πρόληψη μιας αλυσιδωτής κατάρρευσης. Επίσης, καθώς η άγρια ζωή είναι συχνά σε σύγκρουση με τον άνθρωπο, είναι προς το συμφέρον μας να παρέχουμε άσυλο για αυτήν.

Διαβάστε περισσότερα>>

21. Ολοκληρωμένη Διαχείριση Φυτοπαρασίτων: ΟΔΦ

Η Ολοκληρωμένη Διαχείριση Φυτοπαρασίτων (ΟΔΦ), γνωστή και ως Ορθολογική Διαχείριση Φυτοπαρασίτων χρησιμοποιεί δύο ή περισσότερες στρατηγικές και πολλές τεχνικές ώστε να κρατήσει σε αποδεκτά επίπεδα τα προβλήματα που προκαλούν τα φυτοπαράσιτα και οι ασθένειες. Οι καλοί κηπουροί είναι γιατροί του κήπου οι οποίοι κοιτάζουν το φυτό, το έδαφος και την έκταση της ζημιάς πριν κατηγορήσουν το φυτοπαράσιτο. Αυτό το κεφάλαιο πραγματεύεται το πώς να είμαστε καλοί κηπουροί και γεωργοί χωρίς να καταστρέφουμε το περιβάλλον μας.

Η ΟΔΦ βασίζεται στην προσεκτική δεξιοτεχνική παρατήρηση και στην ανάλογη εξαγωγή συμπερασμάτων. Γενικά, παίρνει περίπου τρία χρόνια από την εδραίωση ενός κήπου ή από τη μετάβαση σε τεχνικές χωρίς χημικά, για να έχουμε έναν κήπο χωρίς σοβαρά προβλήματα από φυτοπαράσιτα και ασθένειες. Πρέπει να εξασκηθούμε στο να καθόμαστε στον κήπο μας, να κοιτάζουμε και να καταλαβαίνουμε τι συμβαίνει. Ο κήπος μας είναι ένα δυναμικό καταφύγιο εντόμων και συγχρόνως ένας ζωολογικός κήπος. Τα περισσότερα έντομα δεν είναι βλαβερά. Είναι σημαντικό κομμάτι της τροφικής αλυσίδας και εκτελούν πολύτιμη εργασία – είναι επικονιαστές, φυτοφάγα, σαρκοβόρα και αποικοδομητές. Λιγότερο από 0.1 τοις εκατό των εγκατεστημένων εντόμων μπορούν να θεωρηθούν ουσιαστικά εχθροί ή παράσιτα, ενώ όλα τα υπόλοιπα επιτελούν έργο. Όταν το έδαφος, το νερό και τα φυτά είναι ισορροπημένα τα προβλήματα τείνουν να διορθώνονται από μόνα τους και οι θηρευτές και τα παράσιτα διαχειρίζονται τα φυτοπαράσιτα μέσα στο φυσιολογικό κύκλο της ζωής τους.

Διαβάστε περισσότερα>>

20. Σχεδιασμός για φυσικές καταστροφές

Κάθε μέρα υπάρχουν αναφορές καταστροφών όλων των ειδών που συμβαίνουν σε κάθε γωνιά της γης. Το 2005 είδαμε τις ολέθριες επιπτώσεις τριών φυσικών καταστροφών: από το τσουνάμι της δεύτερης μέρας των Χριστουγέννων του 2004, από τον τυφώνα Kατρίνα και από το σεισμό στο Πακιστάν.

Για τις απότομες καταστροφές, οι ντόπιοι είναι αυτοί που σώζουν ζωές και ιδιοκτησίες μέσα στις πρώτες 24 ώρες, πριν φτάσουν οι οργανισμοί έκτακτης ανάγκης με εξοπλισμό. Καθώς οι υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης οργανώνουν οχήματα, καύσιμα, φάρμακα, μεταφραστές και άλλο εξοπλισμό, οι ντόπιοι σώζουν ζωές και μειώνουν την καταστροφή.

Μπορούμε να σχεδιάσουμε τοπία που είναι ανθεκτικά και που θα αποφύγουν ή θα επιβιώσουν στις καταστροφές. Μολαταύτα, πρέπει να γνωρίζουμε τους τύπους καταστροφών που είναι πιθανό να συμβούν και τι προετοιμασίες μπορούμε να κάνουμε για αυτές. Στην περμακουλτούρα, ως μέρος της ανάλυσης της τοποθεσίας, αναλύουμε το επίπεδο του κινδύνου από την καταστροφή και αναπτύσσουμε ένα σχέδιο για αυτό. Ένα σχέδιο τοποθεσίας που ενσωματώνει όλες τις ζώνες συνήθως δεν επαρκεί από μόνο του· ο καλύτερος σχεδιασμός για τις καταστροφές και η προετοιμασία γίνεται από τα χωριά, τις γειτονιές και τις κοινότητες. Ο σχεδιασμός, ο προγραμματισμός και η προετοιμασία είναι βασικά για την απάλυνση της κατάστασης και την επιβίωση.

Διαβάστε περισσότερα>>

19. Η περμακουλτούρα στο γραφείο, στο μαγαζί, στο εργοστάσιο

Μέσα σε 20 χρόνια, πάνω από το 60 τοις εκατό του παγκόσμιου πληθυσμού θα ζει και θα εργάζεται σε πόλεις και κωμοπόλεις. Τα γραφεία, τα μαγαζιά και τα εργοστάσια είναι μανιώδες καταναλωτές μη-ανανεώσιμων πόρων. Μασάνε ενέργεια, καταναλώνουν μη-βιώσιμες ποσότητες νερού και ξεβράζουν σκουπίδια. Καταναλώνουν και σπαταλούν περισσότερους πόρους απ’ ό,τι τα νοικοκυριά.

Μπορούμε όλοι να ζούμε άνετα σε μια κοινωνία η οποία χρησιμοποιεί τους μισούς πόρους απ’ ό,τι χρησιμοποιούμε σήμερα. Το να σχεδιάσουμε ένα βιώσιμο μέλλον είναι επίσης καλός προγραμματισμός για το μέλλον. Έστω και αν είμαστε στον πυθμένα της ιεραρχίας στη δουλειά, είναι δυνατόν να εφαρμόσουμε μικρές αλλαγές και να εμπλέξουμε άλλο προσωπικό με τους οποίους έχουμε φιλικές σχέσεις. Σύντομα, αυτά τα μικρά βήματα θα αποκτήσουν κεκτημένη ταχύτητα και μπορεί να έχουμε μεγαλύτερη επενέργεια απ’ ό,τι φανταζόμασταν. Διαβάστε περισσότερα>>

18. Άλλοι τόποι και πολιτισμοί

Οι βιοζώνες είναι αυτές οι εκτεταμένες περιοχές του κόσμου όπου οι διαφορετικές κλιματικές συνθήκες έχουν γίνει αιτία ανάπτυξης για διαφορετικά φυτά, εδάφη, ζώα και αγροτικές πρακτικές. Εντός της κάθε μιας υπάρχουν πολλά, μα πάρα πολλά παραδείγματα βιώσιμων κοινωνιών όπου οι άνθρωποι ζουν καλά και έχουν ενσωματώσει τις δραστηριότητές τους μέσα σε φυσικά οικοσυστήματα χωρίς να τα καταστρέφουν. Αυτές οι κοινωνίες είναι βαθιά γοητευτικές και έλκουν τους επισκέπτες· συχνά είναι οικο-τουριστικοί προορισμοί.

Ο πολιτισμός και η παραγωγή τροφής είναι συνδεδεμένα. Ο F.H. King στο Farmers of Forty Centuries εξηγεί πώς οι Κινέζοι, οι Ιάπωνες και οι Κορεάτες αγρότες διατήρησαν πολύ παραγωγικά συστήματα «περμακουλτούρας» κατά τη διάρκεια χιλιάδων χρόνων χωρίς να υποβαθμίζουν τη γη. Στο συναρπαστικό τους βιβλίο The Gobi Desert, η Μίλντρεντ Κέιμπλ (Mildred Cable) και η Φραντσέσκα Φρεντς (Francesca French) περιγράφουν τεχνικές φροντίδας και κτηνοτροφίας των κατοίκων οάσεων και νομάδων της ερήμου Γκόμπι. Αυτά τα δύο βιβλία περιέχουν ψυχοτονωτικά κείμενα προς μελέτη γιατί δείχνουν τι μπορεί να επιτευχθεί κάτω από πολύ δύσκολες συνθήκες.

Πρόσφατα πολλές κηπευτικές και αγροτικές κουλτούρες έχουν καταρρεύσει ως αποτέλεσμα της επιβολής των τεχνολογιών που απαιτούνται για εμπορικές καλλιέργειες. Ιθαγενείς φυλές, αναγκασμένοι να εγκαταλείψουν το ρόλο τους ως φύλακες και διατηρητές παραδοσιακών συστημάτων, εκτοπίζονται σε κωμοπόλεις και πόλεις και ζουν ως ακτήμονες στο περιθώριο.

Οι αρχές της περμακουλτούρας ισχύουν σε όλα τα κλίματα και τις ζώνες, όχι μόνο στα εύκρατα κλίματα. Αλλά οι στρατηγικές και οι τεχνικές της περμακουλτούρας ποικίλουν σε διαφορετικές τοποθεσίες και περιφέρειες και οι στρατηγικές που μεταφέρονται και «μεταφυτεύονται» απερίσκεπτα μπορεί να είναι καταστροφικές για το περιβάλλον.

Διαβάστε περισσότερα>>

17. Δρυμοί προστατευόμενων ειδών: Ζώνη V

17SpiralPlanting

Τα φυσικά δάση (δρυμοί) προστατευόμενων ειδών είναι αυτόχθονα, παλαιά ή αναγεννημένα δάση. Όπως ο κήπος της Ζώνης I μας παρέχει διατροφική ασφάλεια, έτσι αυτά τα δάση είναι το κύριο στήριγμα, η υγιής ραχοκοκκαλιά του τοπίου μας. Έχουν εξελιχθεί σε διάστημα εκατομμυρίων χρόνων, έχοντας υποστεί όλη την πίεση της φυσικής επιλογής, οπότε αυτό που βλέπουμε είναι ένα πολύ εκλεπτυσμένο, πολύπλοκο σύστημα, όμορφα προσαρμοσμένο για να επιβιώσει στα εδάφη, την τοπογραφία και το κλίμα όπου ζούμε.

Τα δάση είναι με τέτοιο τρόπο ισορροπημένα ώστε αν αφεθούν ανενόχλητα να είναι τελείως αυτοσυντηρούμενα. Όταν αλλάζει το περιβάλλον, τότε, με το χρόνο, και τα δάση αλλάζουν. Πρόκειται για θαύματα. Έτσι οι ευκάλυπτοι και οι ακακίες έγιναν τα χαρακτηριστικά δέντρα της Αυστραλίας – ανταποκρινόμενα στο γενικό θάνατο της ηπείρου. Τα δέντρα είναι χαρακτηριστικά ενός τόπου.

Παντού στον κόσμο, τα φυσικά δάση καταστρέφονται ραγδαία και τα εναπομείναντα δάση υποφέρουν από τις επιδρομές ζιζανίων και άγριων ζώων. Είναι σχεδόν αδύνατον να αποκαταστηθεί η φυσική δασώδης έκταση ακριβώς γιατί είδη τα οποία δεν γνωρίζουμε καν μπορεί να έχουν εξαφανιστεί. Οι άνθρωποι γρήγορα ξεχνούν όταν υλοτομούνται τα δάση και θεωρούν τα επακόλουθα αποδυναμωμένα τοπία ως φυσικά.

Αν και μερικά μη-ξυλώδη προϊόντα (ΜΞΠ) μπορούν να συλλεχθούν, τα δέντρα δεν θα πρέπει ποτέ να κόβονται. Τα φυσικά δάση πρέπει να παραμένουν αναφαίρετα.

Διαβάστε περισσότερα>>

16. Δάση συγκομιδής: Ζώνη IV

16cowinforest

Εδώ και εκατοντάδες χρόνια οι άνθρωποι φυτεύουν δέντρα για να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες των μελλοντικών γενεών σε ξυλεία και άλλα προϊόντα των δέντρων. Στην Ευρώπη και την Ασία τα δάση φυτεύτηκαν από κυβερνήτες, από εκκλησίες και από δημοτικές αρχές. Με τη φύτευση των δέντρων έδειχναν πρακτικά και συμβολικά την πίστη και την ελπίδα τους στο μέλλον. Φύτευαν δέντρα για ξυλεία αλλά και για τα μη-ξυλώδη προϊόντα (ΜΞΠ), όπως καρπούς, σπόρους, χρωστικές ουσίες, έλαια, φλοιούς, εδαφοκάλυψη και άλλα προϊόντα που μπορούν να συλλεχθούν χωρίς να κοπούν τα δέντρα.

Σε όλη την ανατολική και νότια Ασία οι άνθρωποι πάντα καθιέρωναν (καθιστούσαν, δηλαδή, ιερά) κάποια δέντρα και έκαιγαν θυμίαμα στη βάση τους για να δείξουν την ευγνωμοσύνη τους για όλα όσα τους προσφέρουν. Στην Τασμανία πελώρια αρχαία δάση εκατοντάδων ετών υλοτομούνται για φτηνά ροκανίδια. Τα δάση αποτελούν παραδείγματα της προσέγγισής μας στη φύση και το μέλλον.

Τα δέντρα είναι απαραίτητα για τις διαδικασίες ζωής που συντηρούν τον καθαρό αέρα, το νερό και το υγιές έδαφος. Ο βιολόγος E. O. Wilson στο βιβλίο του Biodiversity («Βιοποικιλότητα») δίνει στοιχεία που αποδεικνύουν πως σε περιοχές όπου η κάλυψη με δέντρα πέφτει κάτω από 30 τοις εκατό του αρχικού δάσους, άλλες ζωτικές διαδικασίες αρχίζουν να καταρρέουν. Τα ποτάμια γεμίζουν ιλύ και μετατρέπονται σε έλη, τα εδάφη υφίστανται διάβρωση και η ποιότητα του αέρα υποβαθμίζεται. Ο Τζέιμς Λάβλοκ, επιφανής επιστήμονας, ισχυρίζεται πως όταν αυτά τα φυσικά συστήματα καταρρέουν, με τη σειρά τους επηρεάζουν άλλες βιο-περιοχές όπως οι έρημοι και οι πολικές περιοχές, για παράδειγμα, οι βροχές των μουσώνων πέφτουν σε μια άλλη ήπειρο ή οι κυκλώνες προκύπτουν πιο συχνά. Μπορούμε τώρα να το δούμε να συμβαίνει. Ο Jared Diamond στο βιβλίο του Collapse («Κατάρρευση») παρέχει πειστικές αποδείξεις για αυτή την αποσταθεροποίηση.

Διαβάστε περισσότερα>>

15. Εάν είστε γεωργοί: Ζώνη III

15hedgerowintercroppingprofile

Αυτό το κεφάλαιο χρησιμοποιεί την ηθική δεοντολογία και τις αρχές σχεδιασμού για να μας βοηθήσει να σχεδιάσουμε ένα σταθερό παραγωγικό αγρόκτημα που να μπορεί να αντέξει τα όποια ακραία φαινόμενα ξηρασίας και πλημμύρας (τα αποτελέσματα της υπερθέρμανσης του πλανήτη). Κάνει μια εισαγωγή στις αρχές της βιώσιμης γεωργίας και προτείνει κάποιες στρατηγικές, τις οποίες εμείς, με φαντασία και εμπειρία, μπορούμε να εξελίξουμε σε τεχνικές.

Η Ζώνη III έχει να κάνει με το σχεδιασμό και τη στρατηγική για παραδοσιακά, εμπορικά γεωργικά συστήματα όπως οι καλλιέργειες ευρείας κλίμακας και βοσκής οποιουδήποτε μεγέθους σε οποιοδήποτε κλίμα. Δεν έχει να κάνει με τεχνικές. Η έλλειψη δεξιοτήτων σχεδιασμού έχει συνεισφέρει τρομερά στην υποβάθμιση της αγροτικής γης, κάτι που μπορεί να αντιστραφεί με καλό σχεδιασμό. Οι αρχές που διερευνώνται εδώ είναι εξίσου χρήσιμες και σχετικές είτε έχουμε ήδη ένα αγρόκτημα είτε σκοπεύουμε να αγοράσουμε ένα. Διαβάστε περισσότερα>>

14. Οι μέλισσες και τα πουλιά στο βρώσιμο δάσος

Ducks bathtub-ch14 headerΞεκινήσαμε να φυτεύουμε ή να αναζωογονούμε τον οπωρώνα μας. Αυτό είναι το πρώτο στάδιο. Το δεύτερο είναι να εισάγουμε τα ζώα που θα μας βοηθήσουν να τον συντηρήσουμε. Αγελάδες, άλογα, καμήλες και ελέφαντες θα συμπιέσουν το χώμα, θα σπάσουν κλαδιά και θα κάνουν επιδρομή στα φρούτα. Τα μικρά ζώα, όμως, όπως τα πουλερικά, οι μέλισσες και μερικές φορές τα γουρούνια, είναι πολύ πιο κατάλληλα.

Ποια τα οφέλη των ζώων στο βρώσιμο δάσος μας;

• Παρέχουν μερικές από τις θρεπτικές ουσίες που χρειάζονται τα δέντρα του οπωρώνα.
• Καλύπτεται περίπου το 80 τοις εκατό των διατροφικών και ιατρικών αναγκών των ζώων.
• Καθαρίζουν από τα αγριόχορτα, τα παρασιτικά έντομα, τα άρρωστα και μολυσμένα φρούτα.
• Λειτουργούν σαν φυσικό τρακτέρ και συντηρούν τον οπωρώνα καθώς παρέχουν θρεπτικά συστατικά για τα δέντρα και τα φυτά.

Διαβάστε περισσότερα>>

13. Το βρώσιμο δάσος: Ζώνη II

13waru

Όλα τα είδη φυτών και ζώων έχουν εξελιχθεί σε εξειδικευμένα οικοσυστήματα, συχνά σε δάση και δασότοπους, όπου άλλα φυτά και ζώα συμπληρώνουν τις λειτουργίες τους και εξυπηρετούν τις ανάγκες του κάθε είδους. Όταν βγάζουμε ένα φυτό έξω από το φυσικό του οικοσύστημα, το αφαιρούμε από αυτό το ολοκληρωμένο σύστημα υποστήριξης.

Στις περισσότερες περιπτώσεις ένα φυτό θα επιζήσει μόνο εάν εμείς εργαστούμε για το σκοπό αυτό. Στην περμακουλτούρα σχεδιάζουμε έναν οπωρώνα ως ένα βιώσιμο βρώσιμο δάσος με ευρεία ποικιλία φυτών και ζώων τα οποία υποστηρίζουν και συμπληρώνουν τις ανάγκες άλλων ειδών. Όσο αυξάνεται η παραγωγικότητά του, οι εισροές (ανθρώπινης) εργασίας και συντήρησης μειώνονται. Το βρώσιμο δάσος (ή δάσος εδώδιμων ειδών) ονομάζεται επίσης Ζώνη II γιατί ακολουθεί τη Ζώνη I στη χρήση εργασίας και πόρων. Ένα βρώσιμο δάσος είναι:

• ένα waru, ή συντεχνία, συσχετιζόμενων και αλληλοεξαρτώμενων σταθερών και κινητών ειδών τα οποία εργάζονται για τα δέντρα, όπως τα δέντρα εργάζονται για αυτά
• ένα βιώσιμο σύστημα μόνιμων παραγωγικών δέντρων τα οποία παρέχουν εξαιρετικές αποδόσεις για τον κόπο μας
• πιο επιτυχημένο όταν υπάρχει καλή παρατήρηση, αναστοχασμός και αξιοποίηση της τοπικής γνώσης
• λιγότερο ευάλωτο στις απώλειες και αποτυχίες από παράσιτα και ασθένειες απ’ ό,τι ένας οπωρώνας μονοκαλλιέργειας.

Διαβάστε περισσότερα>>

12. Ο κήπος μας: Ζώνη I

12herbspiral

Όταν σκέφτομαι την τροφή που χρειάζομαι ημερησίως, το μυαλό μου πάει στο τι υπάρχει και αναπτύσσεται στον κήπο μου και όχι σε αυτά που είναι κρυμμένα στο ψυγείο μου. Οπότε φαντάζομαι τον κήπο μου ως ένα μαγαζί τροφίμων. Μάλιστα, σπανίως είναι στην πρίζα το ψυγείο μου και είναι επίσης σχετικά άδειο. Οι περισσότεροι άνθρωποι στον κόσμο που ζούν σε ζεστά κλίματα δεν έχουν ψύξη και το διαχειρίζονται πολύ καλά με τους μπαξέδες τους και τις τοπικές αγορές που πουλάνε φρέσκα τρόφιμα.

Έχουμε τρεις βασικούς τύπους γεωργίας στον κόσμο: την αγροτική βιομηχανία, το γκαζόν του κήπου και τον οικιακό λαχανόκηπο (ΣτΜ. τον παραδοσιακό μας μπαξέ).

Η αγροτική βιομηχανία ενδιαφέρεται για την τροφή μόνο ως εμπόρευμα στην αγορά. Βασίζεται στις υψηλές εισροές χημικών και είναι ενεργοβόρα. Είναι η μεγαλύτερη απειλή για τη Γη γιατί προκαλεί υπερβολική υποβάθμιση του εδάφους.

Το γκαζόν του κήπου καταναλώνει τεράστιες εισροές χημικών, νερού και ενέργειας, εντούτοις δεν καλύπτει καμία ανάγκη για τροφή. Τα χημικά (λιπάσματα, μυκητοκτόνα και ζιζανιοκτόνα) που χρησιμοποιούνται ανά στρέμμα είναι διπλάσια και μερικές φορές τριπλάσια από αυτά που χρησιμοποιούνται στην εντατική γεωργία. Οι χλοοτάπητες είναι αχόρταγα τέρατα.

Ο οικιακός λαχανόκηπος (ο μπαξές) είναι αυτό που αντιπροσωπεύει πλέον η περμακουλτούρα, στο μυαλό πολλών ανθρώπων. Αν και δεν είναι ολόκληρη η περμακουλτούρα, είναι ένα σημαντικό της κομμάτι. Μπορούμε να καλλιεργήσουμε το 80 τοις εκατό της τροφής μας μέσα σε 50 τετραγωνικά μέτρα της πίσω μας αυλής.  Διαβάστε περισσότερα>>

11. Πώς και πού ζούμε: Ζώνη 0

11-consumer-junkie-house

Το σπίτι μας, η Ζώνη 0, είναι το μέρος όπου ξοδεύουμε τον περισσότερό μας χρόνο, χρήματα και άλλους πόρους. Εχει σημασία το σπίτι μας να συμβάλλει στην υγεία και στην ευημερία μας και να μην εξαντλεί τους περιβαλλοντικούς πόρους ή τα οικονομικά μας.

Όποιος δεν αλλάξει τη ζωή του για να ζήσει καλύτερα και απλούστερα τώρα, ενώ οι πόροι είναι ακόμα σχετικά φτηνοί και διαθέσιμοι, μπορεί αργότερα να μην μπορεί, γιατί τα υλικά θα είναι πιο σπάνια ή θα έχουν αυξημένες τιμές. Στην πράξη η αλλαγή αυτή σημαίνει:
• μείωση εισροών στα σπίτια και συνεχής μείωση αποβλήτων
• διασφάλιση πως οι εκροές μπορούν να παραμένουν εντός της τοποθεσίας, ότι είναι μη-ρυπογόνες και ότι ενισχύουν άλλες λειτουργίες
• ζωή και εργασία χωρίς απόβλητα
• αύξηση ανανεώσιμων και αντικατάσταση μη-ανανεώσιμων πόρων. Διαβάστε περισσότερα>>

10. Αναπτύσσοντας μεθόδους σχεδιασμού

10-zone-planning

Οι ζώνες και οι τομείς είναι οι όροι που χρησιμοποιούνται για τις κύριες μεθόδους σχεδιασμού της περμακουλτούρας, προκειμένου να συνδυάσουμε τις πληροφορίες μαζί με την κατανόησή μας πάνω σε ένα σχέδιο. Μπορούμε να τις εφαρμόσουμε σε νέα, «γυμνή» γη ή σε γη που ήδη χρησιμοποιείται αλλά θέλουμε να την κάνουμε πιο βιώσιμη, ίσως με βιολογικές μεθόδους ή τροποποιώντας υπάρχουσες επιχειρήσεις. Αυτό ονομάζεται μετασκευή της γης ή κυλιόμενη περμακουλτούρα.

Ανάλυση τομέων

Σε αυτή τη σχεδιαστική μέθοδο παρατηρούμε τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα – βορρά, νότο, ανατολή και δύση – και τα συσχετίζουμε με την κίνηση του ανέμου, του ήλιου και του νερού καθώς και με μικροκλιματικούς παράγοντες. Αυτή η ανάλυση ξεκινά παρατηρώντας τους παράγοντες που πηγάζουν έξω από τα όριά μας και παίρνοντας κάθε προσανατολισμό με τη σειρά, σημειώνουμε πώς οι ανανεώσιμες ενέργειες επηρεάζουν ολόκληρη την ιδιοκτησία. Διαβάστε περισσότερα>>

9. Μελετώντας τη γη μας

getting-ready

Από την εμπειρία μου, μόνο όταν οι άνθρωποι χρησιμοποιούν τις αισθήσεις τους και στοχαστικά ακουμπούν, μυρίζουν, κοιτάζουν, γεύονται και καταγράφουν, έχουν πλήρη συνείδηση του περιβάλλοντα χώρου. Συχνά, άνθρωποι που έχουν ζήσει σε έναν τόπο για πολλά χρόνια, εκπλήσσονται όταν αρχίζουν να χρησιμοποιούν όλες τους τις αισθήσεις πλήρως και λένε, «Δεν είχα ιδέα ότι το δέντρο ήταν εκεί … ή ότι το έδαφος ήταν τόσο καλό … ή τόσο ξηρό»!

Πιθανότατα να πάρει μία ή περισσότερες ζωές για να μάθουμε οποιαδήποτε τοποθεσία σε βάθος · εν τούτοις, αναπτύσσοντας την ικανότητα της παρατήρησης και την περιβαλλοντική μας συνείδηση αρχίζουμε να μαθαίνουμε τι να κάνουμε και πότε και συγχρόνως αντλούμε ευχαρίστηση από την άσκηση αυτή. Η καλή, ενδελεχής παρατήρηση οδηγεί στην πιο ακριβή κατανόηση των προβλημάτων, την εκτίμηση των πιθανοτήτων και τη λύση τους. Στα αρχικά στάδια, καταγράφουμε τα πάντα για να φτιάξουμε έναν λεπτομερή κατάλογο. Αυτό είναι απλά μια καταχώρηση πληροφοριών για το τι υπάρχει στη γη, στο σπίτι ή στο γραφείο μας και πώς όλα αυτά τα στοιχεία αλληλεπιδρούν. Αργότερα, θα χρησιμοποιήσουμε αυτή την απογραφή για να κάνουμε την ανάλυση της τοποθεσίας. Όλα θα συμβάλλουν με τον έναν ή άλλον τρόπο στο τελικό μας σχέδιο περμακουλτούρας. Διαβάστε περισσότερα>>

8. Η κληρονομιά των φυτών και των σπόρων μας

Όσπρια - Οδηγός περμακουλτούρας

Τα φυτά σχηματίζουν ένα από τα βασίλεια των έμβιων όντων. Αυτό το βασίλειο χωρίζεται σε φύλα, οικογένειες, γένη, είδη και καλλιεργητικές ποικιλίες. Ένα είδος γενικά ορίζεται από το να είναι σε θέση να διασταυρωθεί για να παράγει νεαρά άτομα που μπορούν να επιζήσουν, και έχει δύο ονόματα• για παράδειγμα, Vicia faba, που είναι το κουκί – Vicia είναι το όνομα του γένους, σαν ένα επώνυμο, και faba είναι το ειδικό επίθετο του είδους. Η καλλιεργητική ποικιλία προσθέτει και άλλο όνομα στο είδος• για παράδειγμα, Vicia faba ‘Blue Gem’.

Αυτό το σύστημα ταξινόμησης φυτών βασίζεται στις ομοιότητες των ανθέων και των καρπών, και αναπτύχθηκε από τον Καρλ βον Λιν (Carl von Linne) στη Σουηδία το 1753. Ενα ψηλό δέντρο που ζει στα τροπικά κλίματα μπορεί να έχει στενή συγγένεια με ένα εδαφοκαλυπτικό φυτό σε μια δροσερή εύκρατη περιοχή. Για παράδειγμα, η Grevillea robusta, ένα μεγάλο τροπικό δέντρο ξυλείας, έχει στενή συγγένεια με τη Grevillea laurifolia, ένα εδαφοκαλυπτικό φυτό σε δροσερά βουνά. Διαβάστε περισσότερα>>

7. Δέντρα, δάση και ανεμοφράχτες

trees for header Ch7

Ένα δάσος δεν μπορεί ούτε να μετρηθεί ούτε να κοστολογηθεί επακριβώς. Ούτε η καταστροφή του. Ωστόσο, γνωρίζουμε πως η αποψίλωση των δασών έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια: νερού, θρεπτικών ουσιών, εδάφους, καθώς και προβλήματα αλατότητας, πλημμύρες ποταμών, τοπικές ξηρασίες, απώλεια ενδιαιτημάτων και αποσταθεροποίηση του κλίματος. Πώς τα κοστολογούμε αυτά;

Τα δάση συμπεριφέρονται διαφορετικά σε διαφορετικές ηλικίες. Τα παλαιά δάση είναι εδραιωμένα και δυνατά και επιστρέφουν 25 τοις εκατό του εαυτού τους κάθε χρόνο ως θρεπτική ουσία σε μορφή φύλλων, ριζών, σπόρων και λουλουδιών. Είναι γενναιόδωρα και παράγουν διαρκώς. Τα ηλικιωμένα δάση έχουν ειδικές λειτουργίες σε σχέση με τον άνεμο, τη βροχόπτωση, τη σκόνη, τον κύκλο απόδοσης θρεπτικών ουσιών και την προστασία. Τα νέα δάση είναι διαφορετικά. Ένα νέο δάσος είναι ένας αδηφάγος καταναλωτής θρεπτικών ουσιών που αποδίδει ελάχιστα στα εδάφη και στα άλλα φυτά και μολονότι παγιδεύει μεγάλες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα, δεν μπορεί καν να συγκριθεί με την ποσότητα άνθρακα που υπάρχει αποθηκευμένος σε ένα ηλικιωμένο δάσος. Η αποψιλωτική υλοτομία των δασών αφαιρεί όλα τα παλιά μεγάλα δέντρα και αυτά που απομένουν είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στις ασθένειες και στις κλιματικές καταστροφές όπως είναι οι μεγάλες καταιγίδες, το χαλάζι και η ξηρασία. Διαβάστε περισσότερα>>

6. Έδαφος: ένας ζωντανός οργανισμός

Veg patch

Όλοι οι καλοί κηπουροί και οι αγρότες έχουν πάθος με το χώμα. Το πιάνουν στα χέρια τους, το παίζουν στα δάχτυλα, το μυρίζουν. Και καθώς μιλάμε με αυτούς τους ανθρώπους θα μας πουν πώς ταΐζουν και φροντίζουν τα εδάφη τους.

Θα μας πουν πώς ήταν το έδαφος όταν πρωτοξεκίνησαν την κηπουρική και, εάν έχουμε χρόνο, θα μας πάνε σε ένα μέρος όπου το έδαφος είναι λεπτό και .άψυχο. για να μας δείξουν πώς ήταν μια φορά και έναν καιρό. Όσο συνεχίζουμε τη σχέση μας με τη γη, θα δουμε και εμείς τον εαυτό μας να αποκτά τις ίδιες πεποιθήσεις. Μια φίλη μου γίνεται πολύ ενθουσιώδης καθώς περιγράφει το σωρό της κοπριάς αλόγου που ανακάλυψε για να ταΐσει το έδαφός της. Διαβάστε περισσότερα>>

5. Κλίματα και μικροκλίματα

Using a Pond to Modify Microclimate-GR

Τα τελευταία περίπου 10.000 χρόνια το κλίμα της Γης ήταν σχετικά σταθερό και προβλέψιμο. Η προβλεψιμότητα αυτή είναι σημαντική για τις περισσότερες πλευρές της ζωής μας. Σήμερα είναι γενικά αποδεκτό πως οι δραστηριότητες του ανθρώπου μέσα στους δύο τελευταίους αιώνες έχουν αποσταθεροποιήσει τις κλιματολογικές συνθήκες του κόσμου.

Η έννοια του κλίματος είναι πολύ μεγάλη και ασαφής για να αξιοποιηθεί επαρκώς στην ανάλυση και στο σχεδιασμό μιας τοποθεσίας. Αντί αυτού, εξετάζουμε το κλίμα αναγνωρίζοντας κάθε ένα από τα τρία στοιχεία του και μελετώντας τα ξεχωριστά για να δούμε πώς είναι καταστροφικά ή ευεργετικά σε μια συγκεκριμένη τοποθεσία, και πώς αλληλεπιδρούν και ακολουθούν κυκλικά μοτίβα. Τα τρία στοιχεία είναι οι κατακρημνίσεις, ο άνεμος και η ακτινοβολία (ήλιος). Μαζί, ενεργούν πάνω στις τεράστιες ηπειρωτικές περιοχές όπως επίσης και στα θαλάσσια ρεύματα. Διαβάστε περισσότερα>>

4. Το θαύμα του νερού

fresh water percentage

Το νερό είναι ζωή. Η διαχείρισή του είναι ένα από τα κυριότερα θέματα της περμακουλτούρας. Το νερό είναι πιθανότατα το μεγαλύτερο θέμα του εικοστού-πρώτου αιώνα, είτε γιατί είναι πάρα πολύ είτε γιατί είναι πολύ λίγο.

Το καθαρό πόσιμο νερό δεν είναι πλέον ελεύθερα διαθέσιμο στους περισσότερους από εμάς στη Γη. Τα ποτάμια και οι λίμνες που βρίσκονται κοντά σε πόλεις δεν παρέχουν πόσιμο νερό, η επεξεργασία του νερού με χλώριο και αμμωνία προκειμένου να καταστραφούν τα παθογόνα σημαίνει πως οι άνθρωποι πρέπει να πληρώσουν για να έχουν ασφαλές πόσιμο νερό και άμεση υγεία, ενώ παράλληλα οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις των απολυμαντικών ουσιών είναι άγνωστες. Τα ποτάμια, οι λίμνες, οι υγροβιότοποι, οι βάλτοι και οι υδροφορείς αδειάζουν και αποστραγγίζονται χάριν της άρδευσης, της στέγασης, της εξόρυξης μεταλλευμάτων, της βιομηχανικής ανάπτυξης ή χρησιμοποιούνται ως σκουπιδότοποι.

Το γλυκό νερό είναι ο πιο κρίσιμος πόρος της γης. Μερικοί οργανισμοί μπορούν να ζήσουν χωρίς οξυγόνο, αλλά δεν γνωρίζουμε κανέναν οργανισμό που να μπορεί να ζήσει χωρίς νερό. Και όμως, παίρνουμε το νερό τόσο πολύ ως δεδομένο που είναι δύσκολο να συνειδητοποιήσουμε πόσο κρίσιμο είναι για την επιβίωσή μας επάνω σ’ αυτόν τον πλανήτη.

Διαβάστε περισσότερα>>

3. Οικολογία: τα δίκτυα της ζωής

forestsΗ οικολογία είναι η μελέτη των φυσικών συστημάτων, της αλληλεξάρτησης και της αλληλο-συσχέτισής τους. Ένα οικοσύστημα είναι μια κοινωνία οργανισμών που αλληλεπιδρούν μεταξύ τους και με το φυσικό τους περιβάλλον και λειτουργούν ως ένα πολύπλοκο αυτο-συντηρούμενο φυσικό σύστημα.

Η μελέτη της οικολογίας και της κοσμολογίας τα τελευταία 30 περίπου χρόνια έχει παρουσιάσει την ιδέα των «ένθετων οικοσυστημάτων» όπου ξεχωριστά μικροκλίματα είναι ένθετα σε βιοπεριφέρειες, που είναι ένθετα στη βιόσφαιρα της Γης, που είναι ένθετα στο ηλιακό μας σύστημα, που είναι ένθετα στο γαλαξία μας κ.ο.κ. Με άλλα λόγια, τα τοπικά συστήματα είναι αυτόνομα κατά κάποιους τρόπους, αλλά και σε αλληλεξάρτηση από άλλα συστήματα, με τρόπους τους οποίους μόλις έχουμε αρχίσει να καταλαβαίνουμε. Και σε κάθε επίπεδο, η πολυπλοκότητα είναι εγγενής.

Διαβάστε περισσότερα>>

2. Τα ηθικά θεμέλια της περμακουλτούρας

sheep under tree

Όταν ξεκίνησε η περμακουλτούρα, δεν υπήρχε ο δημόσιος διάλογος που υπάρχει σήμερα για την ανάγκη της δεοντολογίας στη δημόσια και την ιδιωτική ζωή. Εντούτοις ο Μπιλ Μόλισον και ο Ντέιβιντ Χόλμγκρεν θεμελίωσαν τις έννοιες και τις πρακτικές της περμακουλτούρας πάνω σε αρχές ηθικής (δεοντολογίας) και σχεδιασμού.

Οι ηθικές αρχές μας καθοδηγούν ως προς την αίσθηση καθήκοντος που οφείλουμε να έχουμε, και είναι οι γενικές ηθικές αξίες ή κώδικες συμπεριφοράς βάσει των οποίων μπορούμε να εκτιμήσουμε ιδέες και στρατηγικές. Ας σκεφτούμε αυτό: ωφελούν τη γη οι επιστήμονες του εδάφους; Λαμβάνουμε υπ’ όψιν τα χημικά λιπάσματα και τα παρασιτοκτόνα. Πώς θα ήταν τα πράγματα εάν οι επιστήμονες είχαν ηθικές αξίες και όχι απλά στόχους έρευνας;

Παρακάτω είναι οι ηθικές αρχές, δηλαδή η δεοντολογία της περμακουλτούρας. Δεν είναι με σειρά προτεραιότητας· είναι εξίσου σημαντικές και οι τρεις:
• Φροντίδα για τους ανθρώπους
• Φροντίδα για τη Γη
• Αναδιανομή του πλεονάσματος βάσει των αναγκών του καθενός (σπόροι, χρήματα, γη, κλπ.)

Διαβάστε περισσότερα>>

1. Ξεκινώντας την περμακουλτούρα

butterfly

Πριν ξεκινήσουμε την περμακουλτούρα, είναι χρήσιμο να γνωρίζουμε κάτι για την ιστορία και τα θεμέλιά της. Η περμακουλτούρα αναπτύχθηκε από τους Αυστραλούς Μπιλ Μόλισον (Bill Mollison) και Ντέιβιντ Χόλμγκρεν (David Holmgren) στη δεκαετία του 70 ως απάντηση στα προβλήματα της μόλυνσης της Γης, του νερού και του αέρα από τη βιομηχανία και τη βιομηχανική γεωργία· της απώλειας των φυτικών και των ζωικών ειδών· της μείωσης των φυσικών και μη-ανανεώσιμων πόρων· και των καταστροφικών οικονομικών συστημάτων.

Ο Μπιλ και ο Ντέιβιντ επανασυνέλεξαν τη σοφία των παλαιότερων: τις γνώσεις και δεξιότητες για τα ζώα, τα φυτά και τα κοινωνικά συστήματα, και σ’ αυτά πρόσθεσαν νέα επιστημονική γνώση. Ετσι γεννήθηκε η περμακουλτούρα. Το αποτέλεσμα ήταν ένας καινούργιος τρόπος να στηριχθεί και να εμπλουτιστεί η ζωή χωρίς να υποβαθμίζεται ούτε το περιβάλλον, ούτε οι κοινωνικές σχέσεις. Αν και πολλά από τα στοιχεία της περμακουλτούρας ήταν γνώριμα, το γενικό διασυνδετικό πλαίσιο ήταν κάτι το καινούργιο, ήταν συναρπαστικό και διαφορετικό. Διαβάστε περισσότερα>>