Πρόσφατα άρχισα να ασχολούμαι όλο και πιο ολοκληρωτικά με την περμακουλτούρα. Αυτή τη στιγμή βρίσκομαι στο Νότιο μέρος της Πορτογαλίας σε μια πανέμορφη φάρμα, όπου βάζουμε σε εφαρμογή μερικές ιδέες της περμακουλτούρας. Πριν προχωρήσω, θα σας εξηγήσω…

Η περμακουλτούρα (permaculture στα αγγλικά) είναι μια ολιστική φιλοσοφία και εφαρμοσμένη επιστήμη ανάλυσης και σχεδιασμού οικοσυστημάτων που μιμείται τους νόμους της φύσης και εντάσσει τα τοπία, τους ανθρώπους, τα ζώα, τα φυτά, το νερό, τα υλικά και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας σε αρμονία ώστε να παρέχει την τροφή, στέγη και ενέργεια που χρειαζόμαστε με βιώσιμο τρόπο.

Με άλλα λόγια, ότι χρειάζεται για να ζήσεις χωρίς “σκοτούρες” όπως έλεγε η γιαγιά μου, σου τα παρέχει η γη και το μόνο πράγμα που χρειάζεσαι είναι ένα ανοιχτό μυαλό για να τα συνδυάσεις με αρμονικό τρόπο.  Μερικές φορές απορώ πως δεν είχα ακούσει για την περμακουλτούρα νωρίτερα, καθώς έζησα στην Αυστραλία για το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μου και είναι η χώρα που γέννησε αυτή την ιδέα. Βέβαια, αυτά που διδάσκει η περμακουλτούρα δεν είναι όλα καινούργια. Οι ιδέες προέρχονται – απ’ ότι καταλαβαίνω – από τους περίφημους αρχαίους μας. Η περμακουλτούρα απλώς παρουσιάζει μια πρωτότυπη προσέγγιση. “Μπορούμε να λύσουμε όλα τα προβλήματα του κόσμου σε έναν κήπο” λέει ο Geoff Lawton ένας από τους πιο καταξιωμένους δασκάλους και ακτιβιστές στον χώρο της περμακουλτούρας.

Ακολουθεί μια αναλυτική εξήγηση της περμακουλτούρας που βρήκα στο ίντερνετ (ευχαριστώ για τη μετάφραση παιδιά), όπου θα απαντηθούν οι περισσότερες ερωτήσεις που μπορεί να έχετε.

Ελπίζω να σας έχω κεντρίσει το ενδιαφέρον αρκετά ώστε να αρχίσετε τις δικές σας έρευνες πάνω στο θέμα, γιατί  όπως και νά ‘χει το πράγμα κάτι πρέπει να αλλάξει σε αυτό τον κόσμο και αυτό το κάτι έχει να κάνει με τα μυαλά μας.

Permaculture – ΠΕΡΜΑΚΟΥΛΤΟΥΡΑ(Μόνιμη Καλλιέργεια)

Τι είναι η μόνιμη καλλιέργεια;
Η λέξη permaculture προέρχεται από τη “permanent agriculture (μόνιμη γεωργία)” ή τη “permanent culture (μόνιμη καλλιέργεια)”. Είναι ένα σύστημα οικολογικού σχεδιασμού για ανθρώπινους οικισμούς, βασισμένο στην παρατήρηση των προτύπων στη φύση – στο κάτω κάτω, αφού η φύση έχει λύσει πολλά προβλήματα γιατί να μην αντιγράψουμε τις λύσεις της; Μιας και διαμορφώνεται σύμφωνα με τη φύση, είναι εγγενώς βιώσιμη, ή “μόνιμη”. Είναι επίσης πολύ πρακτική.

Πόσο καιρό εφαρμόζεται;
Ξεκίνησε στη δεκαετία του ’70 από τους αυστραλούς οικολόγους Bill Mollison και David Holmgren. Από τότε, η μόνιμη καλλιέργεια εξαπλώθηκε σε όλο τον κόσμο, και οι επαγγελματίες που την εξασκούν μπορούν να βρεθούν από το Νεπάλ ως τον Ισημερινό. Όντας μια νέα επιστήμη, είναι ακόμα μια εργασία σε εξέλιξη και έτσι υπάρχουν πολλές ευκαιρίες να συμβάλλει κανείς. Όπως η φύση, έτσι και η μόνιμη καλλιέργεια γιορτάζει την ποικιλομορφία, γι’αυτό όσο περισσότερες ιδέες έρχονται σ’αυτή, τόσο ισχυρότερη γίνεται.

Είναι η μόνιμη καλλιέργεια διαφορετική από την οργανική(βιολογική) καλλιέργεια;
Αν και στην πράξη αντλεί από μερικές πτυχές της οργανικής καλλιέργειας, έχει ένα ξεχωριστό σύνολο ηθικής και αρχών. Η κύρια διαφορά είναι στην προσέγγιση: η μόνιμη καλλιέργεια εξετάζει πώς όλα τα στοιχεία σε ένα σχέδιο αλληλεπιδρούν και λειτουργούν από κοινού. Μια βασική ιδέα της μόνιμης καλλιέργειας είναι ότι δεν πρέπει να σκάψετε το χώμα – στην πραγματικότητα, κάνοντας το καταστρέφουμε έτσι τη λεπτή ισορροπία των εντόμων, των μυκήτων και των μικροβίων που συντηρούν την εδαφολογική δομή. Αντ’ αυτού, οι καλλιεργητές της μόνιμης καλλιέργειας(permaculturists) χρησιμοποιούν το προστατευτικό στρώμα από λινάτσα και κάνουν διαφορετικά σχέδια φύτευσης για να βοηθήσουν να ελεγχθούν τα αγριόχορτα και τα παράσιτα και να κρατηθεί το χώμα καλά ταϊσμένο.

Χρειάζεστε ένα μικρό αγρόκτημα για να την εφαρμόσετε;
Όχι. Η μόνιμη καλλιέργεια μπορεί να εφαρμοστεί σε οποιαδήποτε πτυχή ανθρώπινου οικισμού, από την στέγαση έως την κοινοτική καλλιέργεια τροφής, από τον αστικό σχεδιασμό έως την τοπική οικονομία. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί στα αστικά, προαστιακά και αγροτικά περιβάλλοντα, και σε όλα τα κλίματα και τους πολιτισμούς. Η ελλοχεύουσα ηθική της για την φροντίδα της Γης, την φροντίδα των ανθρώπων και του δίκαιου καταμερισμού μπορεί να εφαρμοστεί σε μια ολόκληρη σειρά τομέων, από την αγορά προϊόντων δίκαιου εμπορίου(fair-trade) έως την οργάνωση μιας κοινοτικής εκδήλωσης για τις τέχνες ή τον πολιτισμό, καθώς επίσης και τη προφανέστερη που είναι η καλλιέργεια τροφής και η κηπουρική.

“Η μόνιμη καλλιέργεια (permaculture) είναι ο συνειδητός σχεδιασμός και η συντήρηση γεωργικά παραγωγικών οικοσυστημάτων που έχουν την ποικιλομορφία, τη σταθερότητα και την ανθεκτικότητα των φυσικών οικοσυστημάτων. Είναι η αρμονική ολοκλήρωση του τοπίου και των ανθρώπων που παρέχουν τα τρόφιμά τους, την ενέργεια, τη στέγη και άλλες υλικές και μη υλικές ανάγκες με έναν βιώσιμο τρόπο. Χωρίς μόνιμη γεωργία δεν υπάρχει καμία δυνατότητα μιας σταθερής κοινωνικής τάξης.” Bill Mollison (Ο “πατέρας” της Permaculture)

Χρειάζεται πολύ χρόνο;
Όχι. Η μόνιμη καλλιέργεια προσπαθεί να ελαχιστοποιήσει την εργασία, μέσω της προσεκτικής παρατήρησης και της ευφυούς εφαρμογής των βασικών αρχών. Παραδείγματος χάριν, με την εφαρμογή της αρχής της σχετικής τοποθέτησης σε ένα παρτέρι χορταρικών σε ένα σχεδιασμό, αυτό το παρτέρι χορταρικών θα καταλήξει πιθανώς δίπλα στην κουζίνα. Λιγότερη απόσταση περπατήματος σημαίνει λιγότερη προσπάθεια στο μάζεμα των χορταρικών! Πολλή έμφαση δίνεται στο καλό σχέδιο για να ελαχιστοποιηθεί η μελλοντική προσπάθεια που χρειάζεται στη διατήρηση του συστήματος. Οι permaculturists πιστεύουν ότι η φύση τείνει προς την αφθονία – εάν αφήνετε το έδαφος μόνο του αυτό θα ανανεωθεί και θα επανέλθει γρήγορα σε δασώδη μορφή. Το κλειδί είναι να τιθασσεύσουμε αυτή την αφθονία παρά να προσπαθήσουμε να την εξημερώσουμε. Να συνεργαστούμε με τη φύση παρά να πάμε ενάντια της.

Τι μπορούμε να μάθουμε από τη μόνιμη καλλιέργεια;
Μιλώντας από την εμπειρία μας ως σπουδαστές της μόνιμης καλλιέργειας, διαπιστώνουμε ότι έχει μετασχηματίσει τον τρόπο που εξετάζουμε τον κόσμο – βλέπουμε πραγματικά τους εαυτούς μας ως τμήμα ενός μεγαλύτερου συστήματος, ενός ιστού της ζωής. Σε μια εποχή αποσύνδεσης (ξέρουμε από που προέρχονται τα τρόφιμα μας;) μπορεί να σας βοηθήσει να επανασυνδεθείτε με το έδαφος και να καταλάβετε το περιβάλλον σας καλύτερα. Οι αποφάσεις όπως από που αγοράζετε τα τρόφιμα, τι είδους μετακίνηση χρησιμοποιείτε, η επιλογή του προμηθευτή της ενέργειας σας, πώς διακοσμείτε και επιπλώνετε το σπίτι σας, και η χρήση που κάνετε του κήπου σας, αποκτούν περισσότερο νόημα ως τμήμα ενός ολιστικού συστήματος. Και επίσης είναι διασκέδαση!

Πώς μπορεί η μόνιμη καλλιέργεια να ωφελήσει τη κοινωνία;
Με την έμφαση της στη συνεχή ανακύκλωση των πόρων (που περιλαμβάνουν όλα τα απόβλητα) και τη χρήση της ανανεώσιμης ενέργειας, η μόνιμη καλλιέργεια έχει τη δυνατότητα να αποτρέψει την περαιτέρω αλλαγή του κλίματος καθώς επίσης και να επιληφθεί των αποτελεσμάτων της. Επιπλέον, με την παγκόσμια παραγωγή πετρελαίου περίπου στα μέγιστα, τα φτηνά καύσιμα θα είναι σύντομα ένα πράγμα του παρελθόντος. Τα βασισμένα στο πετρέλαιο λιπάσματα, από τα οποία εξαρτάται σχεδόν όλη η συμβατική γεωργία, θα γίνουν τότε όλο και περισσότερο ακριβά, ανεβάζοντας το κόστος των τροφίμων. Λαμβάνοντας υπόψη την ικανότητα της να παράγει άφθονες παραγωγές χωρίς τη χρησιμοποίηση τεχνητών λιπασμάτων ή των μηχανημάτων που καίνε πετρέλαιο, η μόνιμη καλλιέργεια προσφέρει μια πραγματική λύση στις μάστιγες της παγκόσμιας πείνας και της μείωσης των πόρων. Αντιπροσωπεύει ένα όραμα ελπίδας για το μέλλον και την επιβίωση του πλανήτη.