25. Η σημασία του χρήματος: περμακουλτούρα, πλούτος και βιοπορισμός

Η κατανόηση των χρημάτων, πώς βγαίνουν και πού πάνε, είναι θεμελιώδους σημασίας για τις καλές πρακτικές της περμακουλτούρας. Η επίσημη θεωρία των οικονομικών είναι τρομακτικά περιορισμένη και ανέντιμη σε σχέση με τα αληθινά κόστη. Μέχρι τα τέλη του εικοστού αιώνα, τα οικονομικά «αγνοούσαν» το κόστος της παραγωγής αγαθών, ιδιαίτερα των μη-ανανεώσιμων πόρων. Αυτό αληθεύει τόσο για τον καπιταλισμό καθώς και για τον κομμουνισμό. Κάθε φυσικός πόρος ήταν «δωρεάν» και ελεύθερος, διαθέσιμος προς εκμετάλλευση και αυτό συχνά κατέληγε σε μεγάλη ανθρώπινη δυστυχία.

Στοιχειώδες για τη συντήρηση των φυσικών μη-ανανεώσιμων πόρων και των κοινοτήτων μας είναι το πώς βγάζουμε και χρησιμοποιούμε τα χρήματα στη ζωή μας. Θα ξοδεύαμε τα λεφτά μας κατ’ ευθείαν για να υποστηρίξουμε επιχειρήσεις οι οποίες υποβαθμίζουν το περιβάλλον μέσα από ρυπαντικές ουσίες, επικίνδυνα ή υπερβολικά απόβλητα, πολεμικό εξοπλισμό και βιοκτόνα ή ναρκωτικά; Θα υποστηρίζαμε επιχειρήσεις οι οποίες εκμεταλλεύονται ή βλάπτουν ανθρώπους μέσω διακρίσεων, εργασιακής εκμετάλλευσης ή ανασφάλιστους και σε μολυσμένους χώρους εργασίας; Ασφαλώς και όχι. Εντούτοις, αυτό ακριβώς κάνουμε κάθε μέρα όταν αγοράζουμε αγαθά και υπηρεσίες και καταθέτουμε χρήματα στις τράπεζες.

Οι τράπεζες έχουν γίνει πολύ ισχυρές και είναι δεμένες με την παγκόσμια οικονομία. Παρ’ όλες τις τρομερά πειστικές ενδείξεις περί του αντιθέτου, καταθέτουμε χρήματα σε αυτές γιατί πιστεύουμε πως τα χρήματά μας είναι ασφαλή και πως αν έχουμε αρκετά χρήματα, εμείς με τη σειρά μας είμαστε ασφαλείς. Ξεχνάμε πως όταν κάνουμε μία κατάθεση δανείζουμε χρήματα στην τράπεζα να κάνει πράγματα τα οποία εμείς δεν θα κάναμε ποτέ. Ωστόσο με τα δικά μας λεφτά οι τράπεζες υποστηρίζουν καταστροφικές επιχειρήσεις και πρακτικές ανά τον κόσμο.

Οι τράπεζες χρησιμοποιούν και δανείζουν χρήματα για εγχειρήματα που υποβαθμίζουν το περιβάλλον, καταπατούν τα ανθρώπινα δικαιώματα, χρηματοδοτούν την πολεμική βιομηχανία και εξαντλούν τους φυσικούς πόρους σε παγκόσμια κλίμακα. Οι τράπεζες είναι αδίστακτες όταν πρόκειται να διακόψουν τη λειτουργία, ιδιαίτερα των μικρών επιχειρήσεων και προκειμένου να υπεξάγουν απαράδεκτους τόκους από δάνεια για την εκπλήρωση βασικών ανθρώπινων αναγκών όπως η στέγαση. Το αποτέλεσμα αυτής της δύναμης είναι πως απεκδυόμαστε και εκχωρούμε τα δικαιώματα και τη φωνή μας. Και πέρα από όλα αυτά σίγουρα ένα βασικό ανθρώπινο δικαίωμα είναι το να μην είμαστε χρεωμένοι.

Οικονομικά

Η παλιά οικονομία είναι ο πλούτος βάσει φτηνών, φυσικών πόρων, οι περισσότεροι από τους οποίους είναι μη-ανανεώσιμοι και ρυπογόνοι. Βασίζονται επίσης στο φτηνό εργατικό δυναμικό. Αυτού του είδους η οικονομία τώρα αμφισβητείται. Η ηθική ή πράσινη οικονομία τοποθετεί την οικονομία σε μία βάση συνεξάρτησης με την κοινωνία, την οικολογία και τη δεοντολογία, όπου όλες οι ανθρώπινες δραστηριότητες διαπνέονται από ηθική συνείδηση. Στην πράξη αυτό σημαίνει πως η κάθε επιχείρηση είναι πλήρως κοστολογημένη για τις καταστροφικές καθώς και τις οικονομικές της συνέπειες. Μία πρόταση αποψίλωσης θα πρέπει να κοστολογηθεί για τα ροκανίδια, την απώλεια εδάφους και θρεπτικών ουσιών, τη λάσπη που θα γεμίσει τα ποτάμια, τη διάβρωση και την απώλεια ενδιαιτημάτων, τη ρύπανση του αέρα κλπ. Όλα αυτά είναι κόστη τα οποία δεν θα λαμβάνονταν υπόψη υπό την παλιά οικονομία, ή, ακόμα χειρότερα, θα επιδοτούνταν από τους φόρους μας.

Η έντιμη αποτίμηση του αληθινού παρόντος και μελλοντικού κόστους οδηγεί σε αυτό που ονομάζεται η οικονομία «από τη γέννηση στον τάφο» ή οικονομία του κόστους του κύκλου ζωής. Εφαρμόζεται σε αντικείμενα όπως οι συνδετήρες ή τα στυλό διαρκείας ή τα μολύβια – ποιο είναι το αληθινό κόστος της επισκόπησης, της εξόρυξης, της βιομηχανικής παραγωγής, της συσκευασίας και έπειτα της απόρριψης ενός συνδετήρα/στυλό/μολυβιού; Αυτές οι διακρίσεις γίνονται ξεκάθαρες όταν εφαρμόζουμε το τεστ της γέννησης-στον-τάφο. Τα στυλό στοιχίζουν πολλά στη Γη, ενώ τα μολύβια είναι χαμηλού κόστους.

Μερικοί οικονομολόγοι τώρα τάσσονται υπέρ της μηδενικής ανάπτυξης και λένε πως με την ανακύκλωση και τις καινούργιες βιομηχανίες που βασίζονται σε ανανεώσιμους πόρους μπορούμε να αποδεχτούμε μια οικονομία μηδενικής ανάπτυξης. Μπορεί να υπάρχει κάποιο ξεβόλεμα στο μεταβατικό στάδιο, ωστόσο χιλιάδες μικροί πολιτισμοί
ζούσαν σε οικονομίες μηδενικής ανάπτυξης για αιώνες.

Ξεκινάμε ηθικές οικονομίες στη βιοπεριφέρειά μας
Αντί να μεταμορφώνουμε την εθνική και την παγκόσμια οικονομία, ξεκινάμε τοπικές ηθικές οικονομίες όπου η πληροφορία μετακινείται γρήγορα. Οι άνθρωποι σε κάθε βιοπεριφέρεια, ίσως μέσω σεμιναρίων σχεδιασμού περμακουλτούρας (PDC – Permaculture Design Courses), μπορούν να αναθεωρήσουν τις ζωές τους και τη χρήση των χρημάτων τους ώστε να συμπεριλαμβάνουν τις αξίες της φροντίδας για τη Γη, της φροντίδας για τον άνθρωπο και την ανάπτυξη κοινωνικά ευαίσθητων προϊόντων. Μπορούμε να γίνουμε ένας «μη-αγοραστής/μη-καταναλωτής» ανήθικων τραπεζών, προϊόντων, υπηρεσιών και επιχειρήσεων.

Η πολλαπλασιαστική δύναμη των χρημάτων
Μέσα στην κοινότητα, τα χρήματα πολλαπλασιάζουν τα αγαθά και τις υπηρεσίες καθώς μένουν και κυκλοφορούν εντός της. Ένας δρόμος προς την ευημερία της κοινότητας είναι να κρατήσουμε την κυκλοφορία όσο το δυνατόν περισσότερων χρημάτων στη βιοπεριφέρειά μας. Αυτό απαιτεί μια επιστροφή στην αγορά και την πώληση τοπικών αγαθών και υπηρεσιών. Για παράδειγμα, ένας δείκτης «διαρροής» ή απώλειας από την κοινότητα, είναι η ποσότητα χρημάτων που έστειλε έξω από την περιοχή το τοπικό σουπερμάρκετ σε σύγκριση με την ποσότητα χρημάτων που ξόδεψε σε μισθούς και τοπικά προϊόντα. Πού καταλήγουν τα χαμένα χρήματα – στο Λονδίνο, στη Νέα Υόρκη; Ποιός επωφελείται; Το κεφάλαιο αυτό καλύπτει επίσης στρατηγικές για την ηθική χρήση των χρημάτων.

Απόσπασμα και εικόνες από το 25ο κεφάλαιο:
«Οδηγός περμακουλτούρας (permaculture) – σχεδιασμός για την αυτάρκεια και την αυτονομία μας»
(συγγραφέας: Rosemary Morrow, μετάφραση: Τίνα Λυμπέρη, επιμέλεια: Έλενα Γκώγκου, εκδόσεις: iwrite, 2015)

Προμηθευτείτε το βιβλίο εδώ
Τι είναι ο Οδηγός περμακουλτούρας;
Επόμενα σεμινάρια περμακουλτούρας


Σχετικά άρθρα και πληροφορίες:
Όλα τα αποσπάσματα μαζεμένα: Οδηγός περμακουλτούρας
Τι είναι η περμακουλτούρα;  Περισσότερα άρθρα περμακουλτούρας.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.